Iedereen kent de slogan Speel Bewust 18+. Deze is decennia gebruikt in de kansspelwereld, om spelers zich bewust te maken van de eventuele gevaren die het spelen kunnen bevatten. Tevens laat het zien dat alleen meerderjarigen aan kansspelen mogen deelnemen.
Maar deze slogan wordt bijna niet meer gebruikt. Waarom is dit en wat is er gaande rondom de verantwoord spelen slogans? Wij duiken erin.
Verandering na invoering van de wet Koa
De wet Koa bepaalt dat alle wervings- en reclameactiviteiten van een waarschuwingstekst moeten worden voorzien. Nadat op 1 april 2021 de wet Koa is ingetreden, ging al snel de stem op dat de gebruikte slogan niet voldoende was.
De aandacht voor verantwoord spelen nam enorm toe en de slogan Speel Bewust 18+ werd te licht en te aansporend gezien door de Tweede Kamer. Het duurde dan ook niet lang en het proces om tot een nieuwe slogan te komen werd in gang gezet.
De weg naar een nieuwe slogan
Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan en theorieën over gedragsverandering zijn uitgebreid bestudeerd. De nieuwe waarschuwingstekst is op een gestructureerde wijze ontwikkeld. Dit is gefaciliteerd door het ministerie van Justitie en Veiligheid en uitgevoegd door het Trimbos-instituut en bureau Dijksterhuis en van Baaren.
Het ministerie heeft de totstandkoming van de nieuwe waarschuwende tekst gefinancierd. Het Trimbos-instituut, hét instituut voor mentale gezondheid, organiseerde de ontwikkeling van de nieuwe tekst via deze subsidie. Het projectteam dat deze opdracht uitvoerde, bestond uit medewerkers van het Trimbos-instituut en medewerkers van bureau Dijksterhuis en van Baaren (D&B). Hierbij werd gekeken naar de doelgroep, waaronder jongvolwassenen en kwetsbare groepen. De slogan moest effectief, begrijpelijk en leesbaar zijn. Er werden vervolgens de volgende 5 slogans ontwikkeld:
- Iedereen kan verliezen. Ook jij. 18+
- De kans is groot dat je verliest. 18+
- Gokken kost geld. Waar leg jij de grens. 18+
- Voorkom spijt. Stop op tijd. 18+
- Wat kost gokken jou? Stop op tijd. 18+
Wat kost gokken jou? Stop op tijd. 18+
De verschillende versies van de Verantwoord Spelen slogans zijn op diverse manieren getest en als beste kwam Wat kost gokken jou? Stop op tijd. 18+ uit de bus. Deze waarschuwingstekst duidt duidelijk op de risico’s, gebruikt het toch wel confronterende woord gokken, is direct, makkelijk te begrijpen en waarschuwend.
Tevens werd er verondersteld dat mensen die een lot voor een loterij wilden kopen dat goede doelen ondersteunt, hierdoor niet ontmoedigd zouden raken. Vanaf 1 april 2022 werd de nieuwe waarschuwingstekst verplicht voor casino’s en online casino’s.
Loterijen en de slogan
Helaas werd de gekozen slogan niet goed door de loterij industrie ontvangen. Alhoewel loterijen officieel een kansspel zijn, is het risico op een kansspelverslaving veel lager dan bij het spelen van casino spellen. De loterij lobby was bang dat een verandering in de slogan speler te veel en onnodig zou afschrikken. Hieronder zouden de goede doelen die door de loterijen gesteund worden lijden. Zij hebben daarom ook gelobbyd om de oude slogan te behouden. Middels een motie in februari 2022 is dit ook gelukt.
In oktober 2023 is er een discussie opgelaaid in de tv programma’s RTP Nieuws en EditieNL over deze uitzonderingspositie van de loterijen. Tim Zuidgeest, een consumentenpsycholoog, heeft hierin geuit dat hij zich afvroeg of de slogan Speel Bewust 18+ wel effectief genoeg is. Hij pleit ervoor dat ook de loterijen de nieuwe waarschuwingstekst zouden moeten gebruiken. Een tweede expert, de verslavingswetenschapper Harmen Beurmanjer, is het met hem eens. De preventieve en waarschuwende werking is te gering.
Gezien de stevige lobby van de loterijen en het belang dat ermee gemoeid is, vermoeden wij echter dat er geen verandering hierin zal komen.
Conclusie
Het gebruik van Verantwoord Spelen slogans is onderdeel van het gehele Verantwoord Spelen beleid en staat niet op zich. Een waarschuwingstekst alleen zal gokkers niet afschrikken. Bewezen is echter wel dat een effectieve en goede waarschuwing wel een afschrikkend effect heeft op mensen die (nog) niet online gokken. Dit is bewezen met het gebruik van teksten en afstotende afbeeldingen op pakjes sigaretten. Rokers die al verslaafd zijn doet dit weinig, maar op mensen die niet roken heeft het wel degelijk en afschrikkend effect. En dit geldt precies zo voor de slogan Wat kost gokken jou? Stop op tijd. 18+
